Logo
  • Logo
    • Science
      • Research activities
      • Postgraduate study
      • Scientific and practical conferences
      • 300th anniversary of Magtymguly Fragi
        • « Magtymguly, my word is short, has much meaning... » (Magtymguly Fragi)
        • «Magtymguly, tongue will speak of the destan... » (information about Magtymguly collected from websites)
        • Video recording of Magtymguly Fragi's poems
        • Collection of audio recordings of Magtymguly Fragi's poems
        • Magtymguly Fragi in the world press
        • Publications of Magtymguly Fragi's poems in foreign languages
        • Explanatory Dictionary of Magtymguly
        • "Magtymgulynyň dünýäde öwrenilişi"
      • Scientific articles, abstracts and collections
      • Council of Young Scientists
        • PRESENTATION COMPETITION WAS HELD
    • International cooperation
      • Meetings
      • Visits
      • Ambassadors' lectures
      • International days
      • UNESCO Club "Culture of Peace"
        • SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE WAS HELD
    • Faculties
      • FACULTY OF INTERNATIONAL RELATIONS
      • FACULTY OF INTERNATIONAL LAW
      • FACULTY OF INTERNATIONAL ECONOMIC RELATIONS
      • FACULTY OF INTERNATIONAL JOURNALISM
    • About us
      • Administration
      • Departments
        • Department of International Relations and Diplomacy
        • Department of International Law and Comparative Law Studies
        • Department of International Economic Relations
        • Department of Theory and Practice of Journalism
        • Department of Social Sciences
        • Department of World Languages
      • Indicators
        • Indicators of the Institute of International Relations of the Ministry of Foreign Affairs of Turkmenistan for 2024 I
        • Indicators of the Institute of International Relations of the Ministry of Foreign Affairs of Turkmenistan for 2024 II
      • Туркменистан создал условия для подготовки нового поколения дипломатов
      • About us
    • Education
      • Specialties
      • Applicants
    • Centers
      • Scientific Center for Strategic Studies
        • Термезский диалог: «Взаимосвязанность – это не просто термин, а жизненно важный смысл»
      • School of Young Diplomats
      • Department of Digital Systems and Communications
      • Scientific and Methodological Center for the Sustainable Development Goals
      • Young Messengers of Peace
      • Training Center for Priority Areas of Diplomacy of Turkmenistan
        • Transport diplomacy
        • Energy Diplomacy
        • Water diplomacy
        • Preventive diplomacy
        • Economic diplomacy
      • Diplomatic Protocol Training Center
    • Ambassadors
    • Media
    Main / Explanatory Dictionary of Magtymguly / T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (J-II)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (J-II) surady
    18/07/2023

    1295

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (J-II)

    Daýym-a käni-saha bolan Muhammet Mustapa,

    „Ymmatym” diýdi, eda bolan Muhammet Mustapa (Muhammet Mustapa).

    Jebir görmek – horlanmak, zulum, sütem edilmek, gynalmak.

    Magtymguly, jebir gören,

    Jebir bilen yrak ýören,

    Ýaradana sözün beren

    Ölinçä ony unutmaz (Gulagyn tutmaz).

    Jebir köýünde ýörmek – ser. Jebir görmek.

    Ýördüm jebir köýünde,

    Ýandym yşkyň öýünde,

    Galdy zemin teýinde,

    Daýym berilen pälim (Hindistanda hyýalym).

    Jebri-jepa çekmek – görgüde, sütemde, zorlukda, zulumda, azapda ýaşamak.

    Köp çekip men jebri-jepaň,

    Roýun görmemişem sapaň,

    Destin tutdum ajap turpaň,

    Nadan pelek, aman-aman (Aman-aman).

    Jebri-jepa görmek – ser. Jebri-jepa çekmek.

    Üstümizden duşman höküm sürendir,

    Mömin bary jebri-jepa görendir,

    Ogul-gyzy har öňüne berendir,

    Hemmeler ol jaýdan çykylsyn indi (Görülsin indi).

    Jepa bermek – görgi görkezmek, sütem, zulum etmek, azaba duçar etmek.

    Ne sebäpdir, düşdüm dile,

    Jepa berdim egri bile,

    Meniň deý guraýan çöle,

    Bahry-Jeýhun nazar salmaz (Nazar salmaz).

    Jepa çekmek – horluk görmek, agyr durmuşy başdan geçirmek.

    Gam çekip ahyrýet öýün gazanlar,

    Hakykaty, şerigaty düzenler,

    Jepa çekip Hak ýolunda gezenler,

    Säher turup tagatlaryn ir çeker (Ýar çeker).

    Jepa görmek – ser. Jebir görmek.

    Bagty gara patyşahy men, dilimi köwleme,

    Kaddy ham bolan, jepa görgen, özüm manendi-dal (Derýaýy-hal).

    Jiger daglamak – ezýet çekmek, ynjalykdan aýrylmak, gynanmak.

    Men Pyragy zar bilen, takatym ýok aglaram,

    Yşk ataşy möwç urupdyr, perwana – jiger daglaram... (Haýranydyr).

    Jiger dogramak – örän gynanmak, ýiti täsir etmek, agyr degmek.

    Diýdim jigerim dograýyp,

    Çoh sözleýip, galdym aryp,

    Görogly dek sen segreýip,

    Gyzyban, her dem gopmaz sen (Aşy tapmaz sen).

    Jiger-bagry gan bolmak – sütem edilip kösenen, bagry ýanan, zulum gören.

    Jiger-bagrym gan bolupdyr, gülgün dek,

    Ýakalarym ýüp kesipdir Zanun dek,

    Ezel günden ýaradalym Mejnun dek,

    Asa bilmez Mansur kimin dar bizi (Mar bizi).

    Jiger-bagry ýanmak – ser. Jiger-bagry gan bolmak.

    Soňun aňman, jiger-bagrym ýandyrdym,

    Özüm içmeý, yşk meýinden gandyrdym,

    Gözel ýarym, saňa salam gönderdim,

    Hak sylaýan remezan aýyndan (Çyka bilmez öýünden).

    Jiger-bagryny daglamak – ser. Jiger daglamak.

    Onda galan bende aglar,

    Otda jiger-bagryn daglar,

    Ejiz galyp ýanan çaglar,

    Üýni sema çykmak hakdyr (Bolmak hakdyr).

    Jigeri telwas urmak – galagop bolmak, ynjalmazlyk,  janyňa ýer tapmazlyk.

    Aklym gysga erdi, käsäm gaýnady,

    Jiger telwas urdy, göwün oýnady,

    Gider boldum, hoş gal, gözel Şirgazy (Şirgazy).

    Jimli çykmak – aýyply, kemçilikli bolmak, haram.

    Haktagala, bu ne-niçik ahwaldyr, Dury diýp içdigim gumly çykypdyr.

    Ne ýeser, bihuda, şum-keç ykbaldyr,

    Halal diýp iýdigim jimli çykypdyr (Gumly çykypdyr).

    Jismini kebap etmek – gynamak, jebir bermek, azap çekdirmek.

    Ömrümiň galmady bir zerre şady,

    Hiç kimse eşitmez ahy-perýady,

    Jismim kebap etmiş aýralyk ody,

    Ýürekler gan bolup, gözde ýaş galdy (Daş galdy).

    Jort atmak – göwnüýetmezçilik etmek, äsgermezlik.

    Ýol üstünde ölsem, ýola atsalar,

    Razy men üstümden basyp ötseler,

    «Magtymguly» diýip adym tutsalar,

    Gören göz jort atar eşden gulaga (Berme pelege).

    Joş bermek – möwjemek, joşmak, joşguna düşmek, ruhlandyrmak.

    Wagt olar ki, bir ýel düşer serime, Hyýal hüjüm eýläp, joşy ýandyrar.

    Ýüregim joş berse, aklym jem bolar,

    Pikir basar, gaýgy huşy ýandyrar (Joşy ýandyrar).

    Joşa gelmek – 1. Möwjemek, daşmak. 2. Ylham gelmek, joşmak.

    Kysmatyn hak bilen ryzkyn azlamaz,

    Söz bilenler bilen sözün gizlemez,

    Köňül joşa gelmez, dil hem sözlemez,

    Her ýürekde yşkdan köz hem bolmasa (Duz hem bolmasa).

    Joşa ýetmek – möwjemek, daşmak.

    Bir gün ataň yşk etdi, Sulbundan joşa ýetdiň.

    Owwal suwduň, gan bolduň,

    Gandan soň läşe ýetdiň (Joşa ýetdiň).

    Jöwlan urmak – heläk bolmak, örtenmek, urunmak, kösenmek.

    Dergähiňden derman dileneý niçe,

    Uzyn ömrüm sagýyn sarp etdim hije,

    Ýük agyr, ýol yrak, garaňky gije,

    Jan hem jöwlan urar çykmaga tenden (Çykardym çenden).

    9*

    Juwanlyk ody ýanmak – ýaşlyk, jahyllyk, ýigitlik ýagdaýynda bolmak.

    Juwanlyk ody ýanar,

    Oglanlykdan nyrh döner,

    Her gün bir yşka müner,

    Ol ýigrimi ýaşynda (Many bilmez ýaşynda).

    Jür bolmak – hakyna kaýyl, tabşyrylan işi wagtynda ýerine ýetirýän, sak, hüşgär, işine, zadyna gaýym.  

    Ýüregim sabyrdan, gider karardan,

    Ýaman işdir buguz bolmak är ärden,

    Bizara gelip men beýle diýardan,

    Jür bolup men başym alyp gitmäge (Aý-günüňiz batmaga).

    Jyda düşmek – aýrylmak, aýra düşmek.

    Akylly az gürlär, gorkar dilinden,

    Namart aýyp gözlär dogan ilinden,

    Bilbil jyda düşse nowça gülünden,

    Gülün arzuw eýlär, asala gonmaz (Märekä barmaz).

    Jylawyndan tutmak – saklamak, duýduryş bermek, öňüni almak, öz ugruna goýbermezlik, tertibe salmak.

    Dört müň dört ýüz ýaşan Lukman hekimiň, Başy gara guma batdy, ýaranlar.

    Kerk bedewli, agyr gürzli Rüstemiň,

    Ajal jylawyndan tutdy, ýaranlar (Batdy, ýaranlar).

    Latest News

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (L) surady

    20/01/2024

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (L)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-II) surady

    19/07/2023

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-II)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-I) surady

    19/07/2023

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-I)
    Useful Links
    Other
    Contact

    744000, Turkmenistan Ashgabat, Street:Galkhynysh, Building 25

    iirmfatm@iirmfa.edu.tm, iirmfatm@sanly.tm

    +99312266155

    +99312266183

    © 2025 All rights are reserved: TDIMHGI