Logo
  • Logo
    • Science
      • Research activities
      • Postgraduate study
      • Scientific and practical conferences
      • 300th anniversary of Magtymguly Fragi
        • « Magtymguly, my word is short, has much meaning... » (Magtymguly Fragi)
        • «Magtymguly, tongue will speak of the destan... » (information about Magtymguly collected from websites)
        • Video recording of Magtymguly Fragi's poems
        • Collection of audio recordings of Magtymguly Fragi's poems
        • Magtymguly Fragi in the world press
        • Publications of Magtymguly Fragi's poems in foreign languages
        • Explanatory Dictionary of Magtymguly
        • "Magtymgulynyň dünýäde öwrenilişi"
      • Scientific articles, abstracts and collections
      • Council of Young Scientists
        • PRESENTATION COMPETITION WAS HELD
    • International cooperation
      • Meetings
      • Visits
      • Ambassadors' lectures
      • International days
      • UNESCO Club "Culture of Peace"
        • SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE WAS HELD
    • Faculties
      • FACULTY OF INTERNATIONAL RELATIONS
      • FACULTY OF INTERNATIONAL LAW
      • FACULTY OF INTERNATIONAL ECONOMIC RELATIONS
      • FACULTY OF INTERNATIONAL JOURNALISM
    • About us
      • Administration
      • Departments
        • Department of International Relations and Diplomacy
        • Department of International Law and Comparative Law Studies
        • Department of International Economic Relations
        • Department of Theory and Practice of Journalism
        • Department of Social Sciences
        • Department of World Languages
      • Indicators
        • Indicators of the Institute of International Relations of the Ministry of Foreign Affairs of Turkmenistan for 2024 I
        • Indicators of the Institute of International Relations of the Ministry of Foreign Affairs of Turkmenistan for 2024 II
      • Туркменистан создал условия для подготовки нового поколения дипломатов
      • About us
    • Education
      • Specialties
      • Applicants
    • Centers
      • Scientific Center for Strategic Studies
        • Термезский диалог: «Взаимосвязанность – это не просто термин, а жизненно важный смысл»
      • School of Young Diplomats
      • Department of Digital Systems and Communications
      • Scientific and Methodological Center for the Sustainable Development Goals
      • Young Messengers of Peace
      • Training Center for Priority Areas of Diplomacy of Turkmenistan
        • Transport diplomacy
        • Energy Diplomacy
        • Water diplomacy
        • Preventive diplomacy
        • Economic diplomacy
      • Diplomatic Protocol Training Center
    • Ambassadors
    • Media
    Main / Explanatory Dictionary of Magtymguly / T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (H-II)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (H-II) surady
    13/07/2023

    1264

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (H-II)

    Huş gitmek – akylyň kütelmegi, ýadyňda saklamazlyk, ýadyň bolmazlygy.

    Kuwwat gaçar, bil büküler, huş gider,

    Seniň bilen bolan deňi-duş gider,

    Magtymguly iki eliň boş gider,

    Il ýygnanyp tabytyňy tutansoň (Ötensoň).

    Huşa ýetmek – akyllanmak, pähimlenmek, akylyň, düşünjäniň kämilleşmegi.

    Sürdüň, dünýäni sürdüň,

    Ahyr wepasyn gördüň,

    Kyrkyňa gadam urduň,

    Kämil sen, huşa ýetdiň (Joşa ýetdiň),

    Huşy dargamak – akylyň, aňyň, pähim-paýhasyň, düşünjäniň, zehiniň peselmegi. 

    Gama erkim berdim, huşum dargatdym,

    Saraý weýran, kerwenimi ugratdym,

    Meňli hanym − yşk söwdasyn unutdym,

    Rehm eden bolmady, bagtym garadyr (Bagtym garadyr).

    Huşy kesmek – düşünmek, akyl ýetirmek, manysyny aňlamak.

    Dana bolmaý keser huşum başdaşymdan aýrylyp,

    Aklym çaşdy, serim boşdur, gör, huşumdan aýrylyp,

    Ýowuz galyp, gan ýyglaram, gardaşymdan aýrylyp,

    Degdi sere, gitdi huşum, neýleýin, biçäreýem (Neýleýin, biçäreýem).

    Huşdan aýrylmak – ser. Huşy dargamak.

    Akly barlar terhos eýläp sözümden, Pälin ýele berdi, huşdan aýryldy.

    Desmalyn göterdi zenan ýüzünden,

    Ata çykdy, öýde işden aýryldy (Huşdan aýryldy).

    Huşuňy ýitirmek – özüňden gitmek, essiň aýylmak, özüňi bilmezlik.

    Magtymguly, hoş hap içre ýatyrdym,

    Emriňe ugradym, iman getirdim,

    Özümi unutdym, huşum ýitirdim,

    «Pyragy» diýp çagyraý sen bu namym (Içmeýin jamym).

    Hüşgär oturmak – ätiýaçly, eserdeň, seresaply, hemişe taýýar bolmak.

    Gämide hüşgär oturgyl, girdaba gelmesden burun,

    Ýaşlygyň gadryny bilgil, tä ulalmasdan burun (Ölmesden burun).

    Hüw çekmek – Allany ýatlamak, hüw Hak – ýa Alla. Türkmen halk döredijiligindäki hüwdiniň hem şu sözden bolmagy mümkin. Sebäbi, hüwdi aýdylanda „Alla-alla” sözleri gaýtalanýar.

    Gelen derdini men alyp, hüwler çekiban gezerem,

    Lukman gelip, göz aýlaýyp, çäre kylmaz azaryma (Yşk bazaryma).

    Hyjalata galmak – utanmak, uýalmak, haýa etmek, şerimde bolmak.

    Hasylym usýandyr gendeligimden,

    Ölüm asan erer zindeligimden,

    Hyjalata galdym bendeligimden,

    Saňa laýyk amal gelmedi menden (Çykardym çenden).

    Hyjalata goýmak – utandyrmak, masgara etmek.

    Bende, sen bet işe batyrlyk etme, Alnyňda goýarlar ol gün bu işi.

    Nebse uýma, şeýtan raýyna gitme,

    Hyjalata goýar, bilgin bu işi (Bu işi).

    Hylwat tutmak – ýekelikde, ýalňyzlykda, gizlinlikde bolmak.

    Isa kibi hylwat tutsam semada,

    Idris kibi gulluk etsem zyýada,

    Hydyr, Ylýas kibi girsem zulmata,

    Ýa, Rep, habar bilerinmi, ýar, senden (Ýar senden).

    Hyrydar gözi bilen görmek – islegli, höwesli, muşdak bolmak.

    Hyrydar gözi bile kim gelip gördi meni,

    Hijran ýagmyry ýagyp, gam sile berdi meni (Buluda gardy meni).

    Hyýala düşmek – bir iş etmegiň ugruna düşmek, göwün ýüwürtmek, dürli arzuw beslemek.

    Köňül perwaz eýläp, galdy ýerinden,

    Howalanmyş, gökden inmez, ýaranlar,

    Bir hyýala düşmüş, çykmaz serinden,

    Bu hyýaldan gaýdyp dönmez, ýaranlar (Gökden inmez, ýaranlar).

    Latest News

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (L) surady

    20/01/2024

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (L)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-II) surady

    19/07/2023

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-II)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-I) surady

    19/07/2023

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-I)
    Useful Links
    Other
    Contact

    744000, Turkmenistan Ashgabat, Street:Galkhynysh, Building 25

    iirmfatm@iirmfa.edu.tm, iirmfatm@sanly.tm

    +99312266155

    +99312266183

    © 2025 All rights are reserved: TDIMHGI