Logo
  • Logo
    • Science
      • Research activities
      • Postgraduate study
      • Scientific and practical conferences
      • 300th anniversary of Magtymguly Fragi
        • « Magtymguly, my word is short, has much meaning... » (Magtymguly Fragi)
        • «Magtymguly, tongue will speak of the destan... » (information about Magtymguly collected from websites)
        • Video recording of Magtymguly Fragi's poems
        • Collection of audio recordings of Magtymguly Fragi's poems
        • Magtymguly Fragi in the world press
        • Publications of Magtymguly Fragi's poems in foreign languages
        • Explanatory Dictionary of Magtymguly
        • "Magtymgulynyň dünýäde öwrenilişi"
      • Scientific articles, abstracts and collections
      • Council of Young Scientists
        • PRESENTATION COMPETITION WAS HELD
    • International cooperation
      • Meetings
      • Visits
      • Ambassadors' lectures
      • International days
        • TÜRKMENISTAN- BAGTLY ÇAGALARYŇ MEKANY!
        • 1-nji iýun — Çagalary goramagyň halkara güni
        • INTERNATIONAL DAY FOR PROTECTION OF CHILDREN IN TURKMENISTAN
      • UNESCO Club "Culture of Peace"
        • SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE WAS HELD
    • Faculties
      • FACULTY OF INTERNATIONAL RELATIONS
      • FACULTY OF INTERNATIONAL LAW
      • FACULTY OF INTERNATIONAL ECONOMIC RELATIONS
      • FACULTY OF INTERNATIONAL JOURNALISM
    • About us
      • Administration
      • Departments
        • Department of International Relations and Diplomacy
        • Department of International Law and Comparative Law Studies
        • Department of International Economic Relations
        • Department of Theory and Practice of Journalism
        • Department of Social Sciences
        • Department of World Languages
      • Indicators
      • Туркменистан создал условия для подготовки нового поколения дипломатов
      • About us
    • Education
      • Specialties
      • Applicants
    • Centers
      • Scientific Center for Strategic Studies
      • School of Young Diplomats
      • Department of Digital Systems and Communications
      • Scientific and Methodological Center for the Sustainable Development Goals
      • Young Messengers of Peace
      • Training Center for Priority Areas of Diplomacy of Turkmenistan
        • Transport diplomacy
        • Energy Diplomacy
        • Water diplomacy
        • Preventive diplomacy
        • Economic diplomacy
      • Diplomatic Protocol Training Center
    • Ambassadors
    • Media
    Main / Explanatory Dictionary of Magtymguly / T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (E-I)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (E-I) surady
    07/07/2023

    958

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (E-I)

    Ebr salmak – bulutlaşmak, kölegelemek, kölege düşmek, öňüni bulut tutmak.

    Pyragy − murdadyr, ýyllar ýyl çekse,

    Aýlar ebr salsa, günler gün çekse,

    Ylýas aby dökse, Hydyr el çekse,

    Zinde bolmaz Isa ursa dem bile (Gam bile).

    Ebti agmak – üst-başyňy oňarmazlyk, hopul-sopul geýinmek, özüňi oňarmazlyk.

    Akdy çeşmim ýaşy Gulzum, Nil bolup,

    Ebtim agdy, galdym ile dil bolup,

    Çille mesi garlar akdy sil bolup,

    Gara daglar gara daşdan aýryldy (Huşdan aýryldy).

    Efsun urmak – jadylamak, jady etmek, aldaw, hile etmek.

    Galam alyp, namany gönderdigim bilmezmiň?

    Efsun urup, hüthüti inderdigim bilmezmiň? (Bilmezmiň).

    Egri bakmak – gülüp bakmazlyk, halamazlyk, gowy görmezlik.

    Pelek bize egri bakyp, El uzadyp, efsun okyp,

    Orta ýerde däne döküp,

    Tor gurupdyr daşymyza (Ne iş geler başymyza).

    El açmak – jomart, sahy bolmak, zadyňy hiç kimden gysganmazlyk, gysganman paýlamak.

    Isteseň serişdesin sen bu jahanyň serbe-ser,

    El açan, gahryn geçen, binendeýi-eýýam olur (Betnam olur).

    El barmazlyk – birine zyýan ýetirmezlik, dözmezlik, bir işi etmekden saklanmak.

    Saglygyňda el barmasa, bermäge,

    Gyýmasalar galanlar gol germäge,

    Magtymguly aýdar, azap görmäge,

    Kyýamat garasy gitmez ýüzüňden (Özüňden).

    El bermezlik – tutdurmazlyk, başartmazlyk, eýgertmezlik, tapdyrmazlyk.

    Her kime el bermez yşkyň gämisi,

    Münerin diýp, gark olupdyr kimisi,

    Bu ýola girenler bilmez namysy,

    Bu nedendir hemdem bolmuş ar bizi (Mar bizi).

    El çekmek – bir zatdan dänmek, daşlaşmak, gaýdyp golaýyna barmazlyk, arany açmak, saklanmak, taşlamak, terk etmek.

    Pyragy − murdadyr, ýyllar ýyl çekse,

    Aýlar ebr salsa, günler gün çekse,

    Ylýas aby dökse, Hydyr el çekse,

    Zinde bolmaz Isa ursa dem bile (Gam bile).

    El degmek – namysyna degilmek, masgara edilmek.

    Kişi namyslydyr el degse puşta,

    Hiç kes oňa kylmaz dostluk rişte,

    Şehitler gan bilen girse behişte,

    Jomartlar baradyr aş-u nan bilen (Syn bilen).

    El degmedik – täze, arassa, ulanylmadyk, päk

    Bişgeý elwan el degmeýin aşlary,

    Gudrat bilen birýan bolup göşleri,

    Taý geler dünýäge derem-daşlary,

    Artykdyr her ýatan çizi behişdiň (Özi behişdiň).

    El gatmak – almak, ogurlamak, özüne geçirmek.

    Şir her çakda bir aw atar,

    Diýr: «Awuma kim el gatar».

    Pil burnun pelege tutar,

    Kerk görse, hamyra döner (Emire döner).

    El götermek – 1. Taşlamak, daşlaşmak, terk etmek, umyt üzmek, bes etmek. 2. Urmak, jeza bermek.

    El götergin ham hyýaldan,

    Saňa yssyg ýokdur maldan,

    Rozygär geçse halaldan,

    Aryplar söhbeti gerek (Aty gerek).

    El sunmak – eliňi uzatmak, eliň bilen barlamak.

    Köňül, ne iş bitirdiň, geldiň, jahan içinde,

    Galdyň dünýä gamynda, ýüregiň gan içinde.

    Abat diýip, el sunduň, düýbi weýran içinde... (Ýüregiň gan içinde).

    El tutmak – goldaw bermek.

    Bisabr olan işi ýiter,

    Sabr eýlegen işi biter,

    Nägäh Hudaýym el tutar,

    Essabry miftahyl-jenan (Miftahyl-jenan).

    El urmak – ogurlamak, ogurlyk etmek.

    Magtymguly aýdar, bir zat bilmezem,

    Işler bardyr, hötdesinden gelmezem,

    Eý, ýaranlar, bu nädendir, bilmezem,

    Hydyr diýip el urdugym, hyrs çykar (Kürs çykar). 

    El uzatmak – 1. Bir işi etmäge synanyşmak,  almak, öz tarapyňa geçirmek. 2. Birine ýardam bermek, kömek etmek, goldaw bermek. 3. Urmak, jeza bermek.

    Sakla gybatdan diliň, ugrunda gez ynsap edip,

    El uzatma köp pisada, ýör Hudadan howp edip...(Galmagaly neýlerem).

    El üzmek – taşlamak, daşlaşmak, terk etmek, umyt üzmek, bes etmek.

    Gorkup, bitakat boldum,

    Şirin jandan el üzdüm,

    Seniň gapyňa geldim,

    Gutar meni, ýa, Aly» (Gökje kepderi).

    Elden çykmak – gidirmek, ygtyýaryňdaky zady aldyrmak, sypdyrmak, boş galmak.

    Istär – elden çyka döwlet humaýym, Doga kylyp, döker bolduk ýaşymyz.

    Dilegim duş eýle, gözel Allahym,

    Ersgin boldy gitdi gyzylbaşymyz (Döker bolduk ýaşymyz).

    Elden gitmek – mümkinçiligi elden bermek, mümkinçiligi wagtynda peýdalanyp bilmezlik.

    Jana degse garrylygyň zäheri,

    Bozuk bolar köňül-göwre şäheri,

    Elden gitse ýigitligiň bahary,

    Kuwwat gaçar, dyz egiler, bil galmaz (Sil galmaz).

    Elden iş gelmezlik – iş oňarmaýan, başarjaň däl, bialaç, biçäre.

    Magtymguly hatadan gaýry, elden iş gelmez,

    Çümdüm günä çeşmine, ýürek gaýnap joş gelmez... (Guluň boldum).

    Ele gelmek – almak, edinmek, zatly bolmak, öz ygtyýaryňa geçirmek.

    Ýagşy aýal ele gelmez,

    Nadan ýagşyň gadryn bilmez,

    Aýalsyza mydar bolmaz,

    Dönseň hökmi-Süleýmana (Her ýana).

    Ele getirmek – almak, edinmek, eýesi bolmak, özüňe degişli etmek.

    Näge hyýal etsem, ele getirdim,

    Kaýda baksam, oňa nazar ýetirdim,

    Bu hal ile men parahat ýatyrdym,

    Ýüzüme tüýkürip: «Tur, gul!» diýdiler (“Turgul” diýdiler).

    Ele girmek – ser. Ele getirmek.

    Ykballynyň ugran işi oň görner,

    Dünýä ýüzi ele girse, teň görner,

    Jahyllykda geçen işler geň görner,

    Kyrkdan aşyp, aýyl bolsa adamzat (Adamzat).

    Eli boş – 1.Wagty bar, işsiz. 2. Zatsyz, hiç zady ýok.

    Ermez erdim, ah eli boş, ol ýarymyň ýüzüne,

    Genji-jahan taý gelmezdir şekeristan sözüne... (Haýranydyr).

    Eliň açyk tutmak – ser. El açmak.

    Gelene garşy çyk, bolsa mejalyň,

    Ýagşy tutawergil niýetiň-päliň,

    Dünýä döwranynda açyk tut eliň,

    Döwür senden gider, döwran eglenmez (Pygan eglenmez).

    Latest News

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (L) surady

    20/01/2024

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (L)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-II) surady

    19/07/2023

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-II)
    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-I) surady

    19/07/2023

    T.BEKJÄÝEW. MAGTYMGULYNYŇ ESERLERINIŇ FRAZEOLOGIK SÖZLÜGI. - AŞGABAT, TDNG, 2016 (K-I)
    Useful Links
    Other
    Contact

    744000, Turkmenistan Ashgabat, Street:Galkhynysh, Building 25

    iirmfatm@iirmfa.edu.tm, iirmfatm@sanly.tm

    +99312266155

    +99312266183

    © 2025 All rights are reserved: TDIMHGI