Awaza forumy — halkara hyzmatdaşlykda möhüm meýdança
Maslahatyň esasy maksady — deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ykdysady, ulag, energetika we ekologik mümkinçiliklerini giňeltmek, olaryň halkara söwda ulgamyna doly gatnaşmagyny üpjün etmekdir. Bu ýurtlar geografik taýdan deňze çykalgasynyň bolmazlygy sebäpli halkara bazarlara çykmakda kynçylyk çekýärler. Şonuň üçin forumda bu meseleleriň çözgütleri, hyzmatdaşlygyň täze ugurlary we halkara guramalarynyň goldawy bilen amala aşyryljak taslamalar ara alnyp maslahatlaşylar. Forumda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurly birnäçe çäreleriň geçirilmegi meýilleşdirilýär. Halkara maslahata 32 döwletiň ýolbaşçylary, 47 kiçi ada döwletleriniň we 49 az ösen ýurtlaryň wekilleri bilen bir hatarda BMG-niň ýokary derejeli ýolbaşçylary, birnäçe halkara we sebit guramalarynyň, jemgyýetçilik birleşikleriniň, hususy pudagyň ýolbaşçylary hem gatnaşar. Giň wekilçilikli düzümiň gatnaşmagy, onuň geçirilmeginiň guramaçylyk-taýýarlyk işlerini seljermek maksady bilen türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň Balkan welaýatyna iş saparyny amala aşyrmagy bu forumyň ähmiýetini görkezýär.
Hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän oňyn özgertmeler ýurdumyzyň jemgyýetçilik, ykdysady we halkara gatnaşyklary ulgamynda giň gerimli ösüşleri üpjün edýär. Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasy oňyn Bitaraplyk ýörelgelerine esaslanmak bilen, parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk we deňhukukly hyzmatdaşlyk ýörelgelerini öňe sürýär. Bu ýörelgeler 2025-nji ýylda — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda has-da giň gerime eýe bolýar. Şu ýylyň 4 — 8-nji awgust aralygynda geçiriljek BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň üçünji halkara maslahaty hem ýylyň möhüm wakalarynyň biri hökmünde bellenilýär. Bu babatda hormatly Prezidentimiz sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde Karara gol çekdi hem-de bu ugurda degişli işleriň alnyp barylmalydygyny aýtdy.
4 — 8-nji awgust aralygynda Hazaryň kenarynda ýerleşýän «Awaza» milli syýahatçylyk zolagy dünýäniň onlarça döwletiniň wekillerini kabul eder. Bu ýerde Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlykda geçiriljek Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň üçünji halkara maslahaty (LLDC-3) halkara hyzmatdaşlygyň täze tapgyryna ýol açar. Maslahatyň geçirilmegi Türkmenistanyň halkara abraýynyň artýandygyny, onuň dünýä bileleşiginiň möhüm meselelerine işjeň gatnaşýandygyny görkezýär.
Hazaryň ýakasynda ýerleşýän «Awaza» milli syýahatçylyk zolagy diňe bir dynç alyş toplumy bolmak bilen çäklenmän, eýsem, häzirki wagtda halkara derejesindäki maslahatlary we forumlary geçirmek üçin doly infrastruktura bilen üpjün edilen türkmen myhmansöýerliginiň merkezidir. Ähli amatlyklar döredilen köp sanly döwrebap myhmanhanalar, sagaldyş merkezleri, seýilgähler, kongres zallary hem-de ekologiýa taýdan arassa infrastruktura bilen üpjün edilen bu zolagyň Hazaryň kenarynda bolmagy forumyň diňe bir syýasy we ykdysady ähmiýetini däl, eýsem, ekologik strategiýalaryny hem nygtaýar. Ýurdumyzyň halkara abraýynyň artmagynda Awazanyň aýratyn orny bellärliklidir. Onuň maslahatyň geçirilýän ýeri hökmünde saýlanylmagy hem diňe bir amatlylygyň däl, eýsem, Türkmenistanyň halkara gatnaşyklara açykdygyny, dünýä ýurtlary bilen parahatçylykly hyzmatdaşlyga taýýardygyny alamatlandyrýar. Şeýlelikde, Awaza ykdysady, medeni we diplomatik gatnaşyklary ösdürmegiň täze binýady hökmünde çykyş edýär.
Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň halkara forumlary dünýäde çäkli geografik mümkinçilikli ýurtlaryň söwda, ulag we infrastruktura ösüşinde ýüzbe-ýüz bolýan meselelerini ara alyp maslahatlaşylýan giňişlik bolup çykyş edýär. Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň halkara forumy ilkinji gezek 2003-nji ýylyň 28-29-njy awgustynda Gazagystanyň Almaty şäherinde geçirildi. Bu taryhy maslahatda ýurtlaryň geografik çäklendirmeleriniň ykdysady ösüşe ýetirýän täsiri ara alnyp maslahatlaşyldy. Halkara maslahatda Hereketleriň Almaty maksatnamasy kabul edildi, bu maksatnama halkara hyzmatdaşlygyň esaslaryny düzýän resminama hökmünde taryha girdi. Ikinji gezek bu halkara maslahat 2014-nji ýylyň 3 — 5-nji noýabrynda Awstriýanyň Wena şäherinde geçirildi. Bu forumda ulag we logistika ulgamyndaky kynçylyklar hem-de bazar gatnaşyklaryna doly gatnaşmak bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Hereketleriň Wena maksatnamasy bu maslahatda kabul edildi, ol ösüş strategiýalarynyň utgaşdyrylmagynda möhüm çäreleriň biri boldy. Bu iki maslahat halkara hyzmatdaşlygyň esaslaryny düzdi. Üçünji forum bolsa öňki tejribä esaslanmak bilen, täze mümkinçilikleriň döremegine esas döredýär.
Türkmenistan halkara gatnaşyklarynda oňyn Bitaraplyk ýörelgesine esaslanýan daşary syýasatyny yzygiderli ösdürýär. Bu syýasat parahatçylyk söýüjilik, deňhukukly hyzmatdaşlyk we hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine daýanýar. Şeýle ýörelgeler bilen çykyş edýän Türkmenistan dünýä bileleşiginiň möhüm meselelerini çözmäge işjeň gatnaşyp, halkara guramalar bilen giň gerimli hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürýär. Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň üçünji halkara maslahatynyň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilmegi ýurdumyzyň halkara abraýynyň ýokarydygyny görkezýär. Bu başlangyç diňe bir ykdysady taýdan däl, syýasy we medeni taýdan hem ýurtlaryň arasyndaky gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna gönükdirilendir. Bu çäre Türkmenistanyň halkara derejesindäki başlangyçlarynyň üstünlikli dowamydyr. Şeýle hem forumyň çäginde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň medeni günleriniň geçirilmegi meýilleşdirilýär. Bu çäreler sebitleýin hyzmatdaşlygyň medeni esaslaryny berkidýär, halklaryň arasynda dostluk we özara düşünişmek gatnaşyklarynyň ösdürilmegine hyzmat edýär. Medeni günleriň çäginde her bir ýurt öz milli medeniýetini, sungatyny, milli tagamlaryny we däp-dessurlaryny görkezmek arkaly halkara gatnaşyklara medeni öwüşgin çaýar. Bu çäreler diňe bir medeni alyş-çalyş däl-de, halklaryň arasynda ynanyşmagyň we parahatçylygyň esaslaryny hem berkidýän çärelerdir.
Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň üçünji halkara maslahaty diňe bir halkara forum däl, eýsem, dünýä ýurtlarynyň arasynda ynanyşmagy, hyzmatdaşlygy we ösüşi üpjün edýän strategik platformadyr. Türkmenistanda geçirilmegi bilen bu forum diňe bir geografik taýdan däl, eýsem, diplomatik taýdan hem möhüm ähmiýete eýe bolýar. Maslahatyň netijesinde, deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň halkara söwda ulgamyna gatnaşmagyny ýeňilleşdirýän täze strategiýalaryň kabul edilmegine garaşylýar. Mundan başga-da, ulag-logistika ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmek bilen baglanyşykly halkara taslamalaryň öňe sürülmegi mümkin bolup durýar. Ekologiýa, energetika hem-de sanly arabaglanyşyk ugurlarynda bilelikdäki başlangyçlaryň döredilmegi arkaly bu ýurtlaryň özara hyzmatdaşlygyny täze sepgitlere çykarmak göz öňünde tutulýar. Şeýle hem Birleşen Milletler Guramasynyň Hereketleriň täze maksatnamasyny kabul etmegi netijesinde, ýurtlaryň ösüş strategiýalarynyň halkara derejesinde utgaşdyrylmagyna giň mümkinçilikler açylar.
«Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçiriljek bu forum Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň ruhuna doly laýyk gelýär. Türkmenistan dünýä bileleşiginde diňe bir geografik merkez hökmünde däl, eýsem, ynanyşmaga esaslanýan hyzmatdaşlygyň merkezi hökmünde çykyş edýär. Bu forumy guramak bilen Türkmenistan dünýäniň ösüşi we parahatçylygy ugrunda alyp barýan işlerine işjeň we yzygiderli gatnaşyp, halkara jemgyýetçiliginiň ynamdar hyzmatdaşydygyny ýene-de bir gezek subut edýär. Ählumumy ösüşiň täze tapgyryna ýol açýan bu çäre Türkmenistanyň diplomatik ösüşine, ykdysady mümkinçilikleriniň giňelmegine hem-de medeni hyzmatdaşlygynyň pugtalandyrylmagyna güýçli itergi berer. Bu halkara forumyň üstünlikli geçirilmegi ugrunda döredilen giň mümkinçilikleriň, durmuşa geçirilýän oýlanyşykly meýilnamalaryň we öňdengörüjilikli başlangyçlaryň sakasynda duran türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyza hem-de hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyza tüýs ýürekden sagbolsun aýdýarys.
Gülşat ÝUSUPOWA,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň rektory.
Çeşme:https://turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/63/articles/200376