31-nji oktýabr - Tygşytlylygyň Halkara güni
Halkara tygşytlaýyş güni her ýylyň 31-nji oktýabrynda dünýäniň birnäçe ýerlerinde giňden bellenilip geçirilýär. 1924-nji ýylyň 27-nji oktýabrynda 29 ýurduň wekilleri tygşytlaýyş banklarynyň ilkinji Halkara tygşytlaýyş banky gurultaýyny geçirmek üçin Italiýanyň Milana şäherine ýygnanypdylar. Gurultaýyň netijesi boýunça italiýaly professor Filippo Rawizza 31-nji oktýabry – Halkara tygşytlaýyş güni hökmünde bellemekligi teklip edýär. Netijede-de, ähli ýurtlaryň tygşytlaýyş bank edaralarynyň ilkinji ýygnagynyň hatyrasyna bu gün tygşytlamalary wagyz etmäge bagyşlanýar.
Şeýle-de bolsa, döredijileriň meýilnamasyna laýyklykda bu güni tygşytlylyga bagyşlamak diňe bir pul serişdelerini tygşytlamak bilen çäklenmän, eýsem, sözüň giň manysynda zähmet öndürijiligi hakynda barỳar. Ol bolsa wagt birliginde öndürilen önümleriň mukdary bilen ölçenilỳär. Başgaça aỳdylanda, zähmet öndürijiliginiň artmagy iş wagtynyň tygşytlanmasydyr. Öz gezeginde iş wagtynyň tygşytlanmagy bolsa, jemgyỳetiň ilkinji ykdysady kanunydyr. Önümçiligiň tehnikasynda we tehnologiỳasynda öňde baryjy üỳtgeşmeler, işgärleriň hünär ukyplarynyň ösmegi, zähmetiň guralyşynyň kämilleşmegi iş wagtynyň tygşytlanmagyna şert döredỳär. Islendik tygşytlanma ahyrky netijede iş wagtynyň tygşytlanmagyna getirỳär. Dürli görnüşdäki erişdeleriň tygşytlylygy ýurduň ykdysady ösüşi üçin hem möhümdir.
Aradan 65 ýyl geçenden soň 1989-njy ýylda Halkara tygşytlaýyş güni Birleşen Milletler Guramasynyň görkezmesi bilen resmi taýdan kesgitlenilýär. Käbir ýurtlarda ýörite tygşytlaýyş banklary hem hereket edýändir.
Tygşytlylylgyň Halkara güni käbir ýurtlarda 30-njy oktýabrda bellenilýär.
Atajan HAMRAÝEW,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň
Halkara ykdysady gatnaşyklary fakultetiniň
2-nji ýyl talyby