Suw umumyadamzadyň gymmatlygy
Häzirki zaman dünýäde parahatçylygyň, durnuklylygyň we ösüşiň üpjün edilmegi köp babatda suw bilen baglanyşykly wezipeleriň oýlanyşykly çözülmegine baglydyr. Suw ýaşaýşyň we bolçulygyň çeşmesi bolup durýar. Şonuň üçin bu gymmatly baýlygy rejeli ulanmak her birimziň mukaddes borjumyzdyr. Suw serişdelerini rejeli ulanmak häzirki döwrüň iň wajyp meseleleriniň hem biridir.
Suw bilen bagly meseleleri çözmekde dünýä ýurtlarynyň tagallalaryny birleşdirmek, suwdan rejeli peýdalanmak boýunça uzak möhletleýin strategiýalary işläp taýýarlamak derwaýys ähmiýete eýedir. Häzirki wagtda ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Meteorologik guramasy tarapyndan geçirilen barlaglara görä, Ýer şarynyň takmynan 97,5 göterimi duzly, 2,5 göterimi bolsa süýji suwlar hasap edilýär. Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan 1993-nji ýyldan bäri “Suw serişdeleriniň Bütindünýä güni” her ýylyň 22-nji martynda bellenip geçilýär.
Türkmenistan suwdan rejeli peýdalanmagyň müňýyllyklaryň dowamynda toplanan baý tejribesine eýe bolmak bilen, ählumumy ýagdaýlary nazara alyp, ony iň häzirkizaman çemeleşmelerinň esasynda ösdürýär hem-de halkara ekologiýa başlangyçlary bilen çykyş edýär. Şol başlangyçlaryň biri hem Aşgabatda BMG-niň howandarlygynda howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmekden ybaratdyr. Hormatly Prezidentimiz Koreýa Respublikasynyň Tegu şäherinde geçirilen VII Bütindünýä suw forumynda çykyş edip, suw meselesi şu Merkeziň işiniň aýratyn ugurlarynyň biri bolup biljekdigini belledi.
Aşgabatda Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça Sebit merkezini açmak hem-de Aral deňziniň sebiti üçin BMG-niň Ýörite maksatnamasyny we BMG-niň Suw strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky teklipler ýurdumyzyň suw diplomatiýasy boýunça öňe sürýän başlangyçlarynyň esasylarydyr. Suw meseleleri howpsuzlygyň beýleki ugurlary, şol sanda energetika, ekologiýa we azyk howpsuzlygy bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Şoňa görä-de, Türkmenistanyň suw diplomatiýasy toplumlaýyn häsiýete eýedir we ähli gyzyklanma bildirýän taraplar, ilkinji nobatda, Birleşen Milletler Guramasy hem-de goňşy döwletler bilen bilelikde iş alyp barmaga, uzak geljege gönükdirilen iri taslamalary amala aşyrmaga gönükdirilendir. Taryhy we tebigy-geografik aýratynlyklary sebäpli Merkezi Aziýa sebitinde suw bilen, aýratyn-da, serhetüsti suwlary dolandyrmak bilen bagly meseleler hyzmatdaşlygyň täze görnüşli halkara gurallaryny döretmegi we herekete girizmegi talap edýär. Sebäbi suw serişdelerine elýeterlilik, olaryň netijeli dolandyrylmagy sebit döwletleriniň ösüşine, ykdysadyýetine, durmuş ulgamyna we halklaryň abadançylygyna gönüden-göni täsirini ýetirýär.
Eziz diýarymyzyň suw baýlyklary ýurdumyzyň tebigy genji-hazynasynyň iň gymmatly bölegidir. Çünki suw halk hojalygynyň ähli pudaklary we ulgamlary üçin iňňän zerurdyr.
Amanbagt USSAÝEWA,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň
Halkara hukugy fakultetiniň talyby.