Pekinde habarlar agentlikleriniň «Hytaý-Merkezi Aziýa» Forumy geçirildi
Sianda HHR-nyň, Türkmenistanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň döwlet baştutanlarynyň taryhy sammitinden birnäçe gün soňra, habarlar agentlikleriniň ýolbaşçylarynyň «Hytaý-Merkezi Aziýa» Forumy 23-nji maýda Pekinde bolup geçdi.
Bu günki duşuşyk alty ýurduň KHBS-i babatynda hyzmatdaşlygyna bagyşlandy. Ol ýerde Türkmenistana «MEDIA TURKMEN» habarlar agentligi wekilçilik etdi. Forum Hytaý Halk Respublikasynyň hökümetiniň «Sinhua» resmi habarlar agentligi tarapyndan gurnaldy.
«Sinhua» agentliginiň baş direktory Fu Hua maksatnamalaýyn çykyşy bilen çäräni açdy, onda golaýda geçen «Hytaý-Merkezi Aziýa» sammitiniň biziň ýurtlarymyzyň arasynda hyzmatdaşlyk üçin täze platformany döredendigini, HHR bilen MA-nyň bäş döwletiniň arasynda gatnaşyklaryň ösüş taryhynda uly ähmiýete eýe bolan täze mümkinçilikleri açandygyny belledi. Döwlet baştutanlary sammitiň Sian jarnamasyna gol çekdiler, mundan beýläkki ösüşiň uly meýilnamasyny belläp, ylalaşyklaryň we başlangyçlaryň sanawyny kabul etdiler.
Fu Hua bu ylalaşyklary öňe sürmekde habarlar agentlikleriniň çalşyp bolmajak we möhüm ähmiýetini nygtady.
—Biziň ählimiz Hytaý bilen Merkezi Aziýanyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň şaýady, ýazyjysy we gatnaşyjysydyrys, şeýle hem halklaryň arasyndaky we medeni-ynsanperwer ugurda alyşmalaryň tarapdarlarynyň arasyndaky geçirijidiris — diýip, «Sinhua» agentliginiň ýolbaşçysy aýtdy.
Ol biziň alty ýurdumyzyň habarlar agentlikleriniň «Guşagyň we ýoluň» bilelikdäki gurluşygy ýaly wajyp temalary beýan edýändigini, şunda Hytaý-Gyrgyzystan-Özbegistan awtomagistraly, Hytaý-Täjigistan awtoulag ýoly, Hytaý-Merkezi Aziýa gaz geçirijisi we Hytaý-Ýewropa halkara demir ýol ýük daşamalary ýaly esasy taslamalara aýratyn üns berýändigini belledi. Ähli mediaformalary gurşap alýan täzelikler reportažynyň uly mukdary çykaryldy. Olar halkara jemgyýetçiliginiň giň ünsüni özüne çekdiler we Hytaý bilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda hyzmatdaşlyk «simfoniýasyny» ýerine ýetirdiler.
-Haçanda müň derýa bir deňze guýanda giň bolýar. Haçanda ugurdaş şemal öwsende ýelkenleri galdyrmaly. Hytaý bilen Merkezi Aziýa döwletleriniň arasyndaky gatnaşyklar täze eýýama geçýär. Hytaý bilen Merkezi Aziýa döwletleriniň arasynda KHBS babatynda hyzmatdaşlyk şeýle hem täze mümkinçilikleri açdy – diýip, Fu Hua aýtdy, «Sinhua» agentliginiň alyş-çalşygy giňeltmek, özara düşünişmegi pugtalandyrmak, özara ynamy çuňlaşdyrmak, dürli ugurlarda habarlary beýan etmek üçin Merkezi Aziýanyň habarlar agentlikleri we beýleki KHBS bilen hyzmatdaşlyk etmäge taýýardygyny beýan etdi.
Parahatçylyga we ösüşe ýardam etmegiň möhüm güýji hökmünde, Hytaýyň we Merkezi Aziýa döwletleriniň mediasy öz üstlerine taryhy jogapkärçiligi almalydyrlar we eýýama ygrarlylygy görkezmelidirler, köptaraplylygy we halkara hukugynyň kabul edilen kadalaryny goramalydyrlar, halkara deňligini we adalatlylygyny berk goldamalydyrlar, içerki, sebitleýin we bütindünýä habarlaryny obýektiw beýan etmelidirler, Hytaý bilen Merkezi Aziýa döwletleriniň arasyndaky hyzmatdaşlygyň gazananlaryny hemmetaraplaýyn görkezmelidirler. Bu barada şeýle hem MA ýurtlarynyň KHBS-niň wekilleri: Özbegistanyň Milli habarlar agentliginiň baş direktory Abdusait Kuçimow, Täjigistanyň «Howar» Milli habarlar agentliginiň direktory Subhiddin Şamsiddinzoda, «Kabar» Gyrgyz Milli habarlar agentliginiň direktory Mederbek Şermetaliýew, Gazagystanyň prezidentiniň Teleradiotoplumynyň baş direktorynyň orunbasary Tlegen Abişew we «MEDIA TURKMEN» HA-niň baş direktory, ORIENT saýtynyň baş redaktory Bekdurdy Amansaryýew çykyş etdiler.
Öz çykyşynda Bekdurdy Amansaryýew sammitde Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow tarapyndan aýdylan başlangyçlaryň we döwlet baştutanlarynyň ylalaşyklarynyň esasynda KHBS-niň özara hereketiniň meselelerine ünsi gönükdirdi.
-Siandaky sammitde öňe sürlen ähli wezipeler, çözgütler we meseleler şu günki günde wajyp temalar bolup durýar we biziň ýurtlarymyzyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleri üçin synlap bolýan geljegi düzýär – diýip, Amansaryýew nygtady.
Ol şeýle hem «Hytaý-MA» özara aragatnaşyk formatynyň diňe bir HHR bilen biziň sebitimiziň ýurtlarynyň arasynda hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna kömek etmän, eýsem Merkezi Aziýa döwletleriniň özara birek-birek bilen ýagdaýynyň ýakynlaşmagyna ýardam etjekdigini sözüniň üstüne goşdy.
Bu bolsa Merkezi Aziýanyň strategik barlaglar merkezlerine we institutlaryna wekilçilik edýän Merkezi Aziýa bilermenler forumynyň esasy wezipeleriniň hataryna girýär.
Hususan-da – MA ýurtlarynyň umumy sebitleýin meseleleri çözmekde we sebitleýin hyzmatdaşlygyň geljeginiň umumy görüşini işläp düzmekde ýagdaýlaryň we çemeleşmeleriň seljermesi, biziň sebitimiziň ýurtlarynyň milli bähbitleriniň «kesişýän nokatlarynyň» gözlegi, Merkezi Aziýa döwletleriniň özleriniň arasynda hyzmatdaşlygy mundan beýläkde çuňlaşdyrmak maksady bilen anyk meseleler boýunça ýagdaýlaryň ylalaşylmagydyr.
Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow «Hytaý-MA» 1-nji sammitinde çykyş etmek bilen taryhy ugra tötänden ýüzlenmedi, Sianyň - Ýüpek ýolunuň başlanýan nokadydygyny belledi.
Biziň günlerimizde Sian türkmenleriň Mary şäheri bilen dogandyr, gadymda ol bu ýoldaky baý söwda nokatlarynyň biri bolupdyr, häzir bolsa - ägirt uly uglewodorod ýatagydyr, edil şol ýerden türkmen gazy Hytaýa gidýär.
Türkmenistanyň baştutanynyň pikirine görä, dünýä syýasatynyň mega-trendleriniň ýeriniň üýtgemegi halkara gatnaşyklarynyň täze pelsepesini öňe sürmekde köptaraplaýyn tagallalaryň zerurdygyny aňladýar.
Media agentlikleriň baştutanlarynyň şu günki duşuşygyny biziň bilelikdäki işimiziň strategiýasyny ara alyp maslahatlaşmaga we işläp düzmäge başlangyç hökmünde garamak bolar, ol ýerde umumy garaýyşy tapmak üçin we bu strategiýanyň diňe bir kagyz ýüzündäki ähtnama bolman, netijeli platforma bolmagy üçin her bir tarapyň pikiri örän wajypdyr. Hut KHBS biziň döwlet baştutanlarymyzyň arasyndaky ylalaşyklaryň we Sian jarnamasynyň ýerine ýetirilmeginiň hereketlendiriji güýji bolup biler – diýip, Amansaryýew nygtady.
Ol bu hyzmatdaşlygyň KHBS-niň işgärleriniň arasynda amaly tejribäni soňlugy bilen alyşmak arkaly we žurnalistika we kommunikasiýa babatynda bilelikdäki çäreleri we maksatnamalary döretmek arkaly oňyn beýan ediljekdigine ynam bildirdi.
-Biziň ýurtlarymyz täze gün tertibini düzmäge ymtylýarlar we şol sebäpli biziň agentliklerimiziň öňünde dartgynlylyga we duşmançylyk döretmeklige syýasy, ykdysady, ynsanperwer we beýleki ugurlarda üstünlikli hyzmatdaşlygyň tejribesiniň garşy durjak habarlar şekilini döretmek wezipesi durýar. Şeýle hem bu tejribe ýurtlarymyzyň ösmegine we halklarymyzyň gülläp ösmegine goşant goşýar – diýip, Bekdurdy Amansaryýew aýtdy.
Ol şeýle hem bilelikdäki media platformasyny döretmek mümkinçiligine garamagy teklip etdi, ýagny täze gün tertibini anyk ugurlarda, şol sanda ykdysadyýetde, ylymda we bilimde, medeniýetde, syýahatçylykda, ekologiýada we ş.m. umumy tagallalar bilen öňe sürüp boljak, özüňdäki gowy habarlary paýlaşmak we goňşylarda nähili gyzykly we peýdaly zadyň bardygyny bilmek, hyzmatdaşlyk etmek we köprüleri gurmak üçin şeýle köp mümkinçilikleriň bardygyny bütin dünýä gürrüň bermek barada öz pikirini öňe sürdi. «Biz maglumatlar urşy we galp habarlar eýýamynda täze maglumatlar dünýäsiniň we tertibiniň göreldesini görkezmelidiris» - diýip, «MEDIA TURKMEN» HA-niň baştutany sözüni jemledi.
Habarlar agentlikleriniň ýolbaşçylarynyň çykyşlary hemmeleriň alyş-çalyşy we hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmak boýunça ýürekden islegini we çuňňur garaşmalaryny duýmaga mümkinçilik berdi, bu hem forumyň jemleýji resminamasynda berkidildi.
Hususan-da, resminamada Hytaýyň we Merkezi Aziýa ýurtlarynyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň dünýä media-arenasynyň aýrylmaz bölegi bolup durýandygy bellenilýär, şeýle hem Hytaý-Merkezi Aziýa medeni-ynsanperwer alyş-çalyşy üçin möhüm baglaýjy düzüm bolup durýandygy bellenýär. «Sinhua» habarlar agentligi Merkezi Aziýa ýurtlarynyň KHBS bilen bilelikde hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmagy dowam etdirmäge, dialogy we alyş-çalyşy işjeňleşdirmäge, bir ykbally Hytaý-Merkezi Aziýa jemgyýetini gurmakda goldaw bermek üçin bilelikdäki tagallalary etmäge taýýardyr.
Taraplar «Hytaý-Merkezi Aziýa» sammitine gatnaşan döwlet baştutanlarynyň konsensusynyň esasynda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga täze netijeleri gazanmak üçin hyzmatdaşlygyň formatyny baýlaşdyrmaga taýýardyklaryny beýan etdiler.
Hytaýyň we bäş Merkezi Aziýa döwletleriniň KHBS habarlary ýygnamakda we ýaýratmakda alyş-çalyşy we hyzmatdaşlygy giňeltmäge, ikitaraplaýyn gyzyklanma eýe bolan bilelikdäki interwýulary meýilleşdirmekde we guramakda temalary saýlap almakda, «Ýüpek ýolunyň taryhyny» bile gürrüň bermek we «Ýüpek ýolunyň ruhuny» öňe sürmek üçin reportaž işjeňligi babatynda hyzmatdaşlyk etmek, şeýle hem öňdebaryjy media tehnologiýalary ulanmak babatynda hyzmatdaşlygy işjeň ösdürmek barada ylalaşdylar.
ORIENT habarlar
Foto: ORIENT-iň redaksiýasy
Çeşme: