Bütindünýä HABITAT güni
Her ýyl oktýabr aýynyň birinji duşenbesinde Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan Bütindünýä HABITAT güni bellenilýär. 1985-nji ýylda Adam ilaty baradaky komissiýanyň teklibine laýyklykda BMG Baş Assambleýasynyň (A / RES / 40/202) karary esasynda 2000-nji ýyla çenli dünýä ilatyny ýaşaýyş jaýy bilen üpjün etmek maksady bilen bu Bütindünýä güni döredildi. Bu senäniň döredilmeginiň esasy maksady şäherlerimiziň ýagdaýy we ýeterlik ýaşaýyş jaýyna bolan esasy ähliumumy hukuk hakda pikir etmekden, şeýle hem adam gurşawynyň geljegi üçin köpçülikleýin jogapkärçiligi dünýä ýatlatmakdan ybaratdyr. Birleşen Milletler Guramasynyň adam ilatly nokatlar maksatnamasy (UN-Habitat) wagyz-nesihat, syýasaty ösdürmek, mümkinçilikleri artdyrmak, bilimleri döretmek we hökümetler bilen raýat jemgyýetiniň arasyndaky hyzmatdaşlygy güýçlendirmek arkaly adam ilatly nokatlarynyň durnukly ösüşini goldaýar.
UN - Habitat 1978-nji ýylda esaslandyryldy. “Habitat” gün tertibini durmuşa geçirmek we Birleşen Milletler Guramasynyň ulgamynda ilatly nokatlaryň ösüşini utgaşdyrmak ugrundaky esasy agentlik bolup, iki sany ileri tutulýan ugura ünsi jemleýär. Olara UN-Habitat, şeýle hem, halkara jemgyýetçiligine 2020-nji ýyla çenli 100 million ilatly ýaşaýşyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmak maksady bilen Müňýyllygyň Ösüş Maksatlaryna ýetmäge kömek etmek degişlidir. BMG-Habitat-da iki sany uly global kompaniýa -şäher dolandyryşy üçin global kompaniýa we ygtybarly dolandyryş üçin global kompaniýa bar.
Adam ilaty nokatlar maksatnamasy hökümetler, ýerli häkimiýetler, jemgyýetçilik guramalary we hususy pudak bilen hyzmatdaşlykda goldaw berip işleýär. Onuň tehniki maksatnamalary we taslamalary harabalygy täzeden gurmak, şäher garyplygyny azaltmak, betbagtçylyklardan halas etmek we täzeden gurmak, şäher suwy we arassaçylyk we ýaşaýyş jaýlary üçin ýerli maliýe çeşmelerini toplamak ýaly köp sanly meselä gönükdirilendir. Bu maksatnamalaryň köpüsi beýleki ikitaraplaýyn kömek guramalary bilen bilelikde amala aşyrylýar. 1996-njy ýyldan bäri Bütindünýä binagärlik güni Bütindünýä ýaşaýyş jaý gününe gabat gelýär. Ýaşaýyş jaýy we ýaşaýyş şertler bilen bagly meseleler 1976-njy ýylda Kanadanyň Wankuwer şäherinde durnukly ösüşi ösdürmek boýunça BMG-nyň ilkinji konferensiýasynda gozgaldy. Şondan bäri dünýä düýpgöter üýtgedi, ýöne ýaşaýyş jaýynyň ýoklugy, garyplyk, hapalanmak we keseller ýaly kynçylyklar doly aradan aýrylmady.
BMG-nyň Baş sekretary 1999-njy ýylda Bütindünýä ýaşaýyş jaý güni mynasybetli "Hemmeler üçin şäherler" mowzugynda eden çykyşynda ähli şäher ilatynyň - ýaş we garry, baý we garyp, erkekler we aýallar durmuşlary bilen bagly bolan meselelerinde - karar çykarmakda öz sözleriniň bolmalydygyny aýtdy. Şeýle hem, ýerli hökümetleriň şäher ilatynyň iň garyplaryny goşmak bilen raýat jemgyýeti bilen hakyky hyzmatdaşlygy saklamagyň daşky gurşawa peýdalydygyny belläp geçdi.
2015-nji ýylyň aprelinde BMG Ykdysady we Durmuş Geňeşiniň guramaçylyk mejlisinde Geňeşiň golçur guramalaryna saýlawlar geçirildi, şol döwürde ECOSOC-yň agzalary biragyzdan Türkmenistany Birleşen Milletler Guramasynyň Adam ilatly nokatlar maksatnamasynyň 2016–2019-njy ýyllar üçin Dolandyryjylar geňeşine (UN-Habitat) saýladylar. Munuň bilen birlikde, ýokardaky mejlisde Türkmenistan 2016–2019-njy ýyllar üçin BMG-nyň Ilat we ösüş komissiýasynyň agzasy hökmünde gaýtadan saýlandy.
Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe, Hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda ýurdumyzda şäher meýilnamalaşdyryş we infrastruktura pudagy işjeň ösýär. Watanymyzyň şäherlerinde we obalarynda täze, döwrebap, amatly ýaşaýyş jaýlary, mekdepler, medeniýet we sungat öýleri, söwda we dynç alyş merkezleri, lukmançylyk merkezleri we beýlekiler gurulýar. Ak mermer paýtagtynyň ösüşine hem aýratyn üns berilýär. Medeni merkeze öwrülen we halkara hyzmatdaşlygy ykrar edilen Aşgabat, çalt ösýän şäheriň üstünlikli nusgasyny özünde jemleýär. Gözelligi we rahatlygy, iň soňky binagärlik ösüşlerini, inženerçilik we tehniki pikirlenişiň gazanan üstünliklerini we milli binagärlik däplerini sazlaşdyrýar. Ak mermer paýtagtymyz diňe bir iň owadan we iň amatly şäherleriň birine däl, eýsem ösen megapolisa hem öwrülmelidir.
Aşgabat gün-günden owadanlaşýar. Onuň ajaýyp binagärlik ansambly täze binalar we desgalar bilen baýlaşýar. Şäher infrastrukturasy yzygiderli döwrebaplaşdyrylýar. Munuň özi Aşgabat şäheriniň ýaşaýjylaryna halkara ülňülerine laýyklykda amatlyklary we ýeňillikleri berýär. Soňky ýyllarda paýtagtda tutuş etraplar täzeden guruldy, paýtagtyň ösüşiniň 16-njy tapgyrynyň çäginde gurlan binagärlik desgalarynyň açylmagy bilen baglanyşykda täze amatly ýaşaýyş ýerleri peýda boldy. 5 müňden gowrak adam amatly ýaşaýyş jaýlarynyň açarlaryny aldylar. Milli Liderimiz başlangyjy boýunça paýtagtymyzyň demirgazygynda ägirt uly mega-taslamanyň «Aşgabat sitiniň" düýbüniň tutulandygyny bellemek zerurdyr. Türkmenistanyň Mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli şäherlerde-obalarda hem-de paýtagtymyzda täze ýaşaýyş jaýlary, durmuş we beýleki desgalar gurlup, ulanmaga berilýär.
RAHYMOW SERDAR,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň
Halkara
gatnasyklary fakultetiniň III yyl yalyby.