BÜTINDÜNÝÄ «BRAÝL» HARPLYGYNYŇ GÜNI
Dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan her ýylyň 4-nji ýanwarynda Bütindünýä
“Braýl” harplygynyň güni giňden belleýär. Bu sene Birleşen Milletler
Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan 2018-nji ýylyň 19-njy
dekabrynda kör we görüşi örän pes adamlaryň kitaplary we döwürleýin
neşirleri okamaklary üçin döredilýän mümkinçilikleri wagyz etmek maksady
bilen döredildi.
Braýl – bu näme? Braýl, ähli harplary we sanlary, hatda saz notalary,
matematiki we ylmy nyşanlary aňlatmak üçin alty sany nokady ulanmak
arkaly emele getirilen elipbiý we san belgileriniň taktil şekillendirilişidir. Bu
şekil körler tarapyndan görüş şriftleri bilen çap edilen şol bir kitaplary we
döwürleýin neşirleri el bilen yzarlap okamak üçin ulanylýar. Aslynda Braýl
dilini ulanmak kör we görüşi örän pes adamlar tarapyndan möhüm
maglumatlaryň olara we başgalara ýetirilmegini üpjün etmekde, şeýle-de, olar
üçin hünär ussatlygyň, garaşsyzlygyň we deňligiň beýany hökmünde örän uly
ähmiýete eýedir.
Mundan başga-da, Maýyplaryň hukuklary baradaky Konwensiýanyň 2-nji
maddasyna laýyklykda, “Braýl” harplygy körler üçin aragatnaşyk serişdesi
hökmünde kesgitlenilýär. Ol bilim we pikir azatlygy hukugynyň ulanylmagy
babatynda möhüm ähmiýete eýedir. Maýyplaryň hukuklary baradaky
Konwensiýanyň 21-nji we 24-nji maddalarynda görkezilişi ýaly ýazmaça
görnüşde, şeýle hem körlere sosial goşma kontekstinde maglumat we
aragatnaşyga girmek üçin niýetlenendir.
Ahmet AGANIÝAZOW,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň
Halkara žurnalistikasy fakultetiniň
I ýyl talyby.