27-nji sentýabr – Bütindünýä syýahatçylyk güni
Bütindünýä syýahatçylyk guramasynyň (United Nations World Tourism Organization; UNWTO) assambleýasy tarapyndan 1979-njy ýylda Ispaniýanyň Torremolino şäherinde döredilýär we her ýylyň 27-nji sentýabrynda bellenilip geçilýär. Baýramçylyk üçin bu senäniň saýlanmagy bolsa, 1970-nji ýylyň 27-nji sentýabrynda Bütindünýä syýahatçylyk guramasynyň öz Düzgünnamasyny kabul edilendigi bilen berk baglanyşyklydyr. Baýramçylygyň esasy maksady syýahatçylygy ösdürmekden, onuň dünýä jemgyýetçiliginiň ykdysadyýetine goşýan goşandyny görkezmekden we dürli ýurtlaryň halklarynyň arasyndaky dostlukly gatnaşyklary ysnyşdyrmakdan, şeýle-de syýahatçylygyň durmuş, medeni we ykdysady ähmiýetine halkara jemgyýetçiliginiň ünsüni çekmekden ybaratdyr.
Soňky ýarym asyryň dowamynda syýahatçylyk dünýäniň iň çalt ösýän we iň möhüm pudaklarynyň biri boldy. Käbir ýurtlar üçin syýahatçylyk hatda döwlet býujetiniň esasy girdeji çeşmesine öwrüldi. XXI asyryň başynda syýahatçylyk pudagy, global ykdysady çökgünlik, tebigy betbagtçylyklar we ýokanç keseller ýaly kynçylyklara garamazdan, çydamlylygy we ösüşi görkezdi. Mundan başga-da, syýahatçylyk bilen baglanyşykly täze tehnologiýalaryň peýda bolmagy we ulag çykdajylarynyň arzanlamagy halkara syýahatçylygynyň ýokarlanmagyna sebäp boldy. COVID-19 pandemiýasy netijesinde syýahatçylyk pudagy köp ýurtlarda ykdysadyýetiň iň täsirli pudaklarynyň birine öwrüldi. Şeýle-de bolsa, syýahat çäklendirmeleri we sarp edijileriň islegleriniň duýdansyz peselmegi halkara syýahatçylyk görkezijileriniň görlüp-eşidilmedik pese gaçmagyna sebäp boldy. Bu bolsa öz gezeginde tutuş ykdysadyýete zyýanly täsir etdi we iş ýitgilerine getirdi.
Ösýän ýurtlarda syýahatçylyk ýurduň ykdysadyýetine, jemgyýetine we daşky gurşawyna güýçli täsir edýär. Syýahatçylygyň durmuş-ykdysady täsirlerinden başga-da, bu pudak durnukly dolandyrylsa, daşky gurşawy gorap saklamaga, halklaryň arasynda medeni taýdan ykrar edilmegine we düşünişmegine goşant goşup biler. Şol sebäpden, BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 2017-nji ýyly “Halkara durnukly syýahatçylyk ýyly” diýlip yglan edildi.
Bu baýram dünýäniň köp ýurtlarynda 30 ýyldan gowrak wagt bäri bellenilip gelinýär. Her ýyl Bütindünýä syýahatçylyk guramasy tarapyndan yglan edilýän belli bir mowzuga bagyşlanyp, “Syýahatçylygyň medeni mirasy gorap saklamaga, global parahatçylyga we düşünişmäge goşandy”, “Syýahatçylyk we durmuşyň hili”, “Syýahatçylyk dünýä parahatçylygynyň kepili”, “Syýahatçylygy ösdürmek we daşky gurşawy goramak: dowamly sazlaşyga tarap”, “Bir milliard syýahatçy - bir milliard mümkinçilik”, “Durnukly syýahatçylyk - ösüşiň guraly”, “Syýahatçylygy täzeden gözden geçirmek” ýaly şygarlar bilen geçirilýär. Däp bolşy ýaly, baýramçylyk gününde syýahatçylaryň syýahatçylyk we syýahatçylyk işine bagyşlanan dabaraly çäreleri we festiwallary guralýar.
UNWTO her ýyl dürli ýaşdaky, dürli derejeli adamlary bu güni öz ýurtlarynda ýa-da dynç alyş ýerlerinde bellemäge çagyrýar.
Ýagşymyrat ÖWEZOW,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň
Halkara
ykdysady gatnaşyklary fakultetiniň
1-nji ýyl talyby.