ŞAHYRYŇ SÖZI GYSGA, ŞERHI KÖP
32. Hajat üçin, kim ýüz tutar Karuna?
Ýokarda ýatlanýan «Nazar salmaz» şygyrda «beterinden beteri bar» diýlişi ýaly, has ýerliksiz setirler hem bar. Mysal üçin:
Iki didäm garkdyr huna,
Arz aýtdym men Karuna...
Türkmen dilinde «arz aýtmak» — kimdir birine hajat, zerurlyk bilen ýüzlenmek, «şikaýat etmek» — belli bir meseleden närazy bolup, närazylygyňy bildirmek.
Onsoň hem, yslam dünýäsinde, gadymy kitaplarda iň gysganç, harsydünýä, baýlyk üçin ölüp barýan, takwa bendelere kömek bermedik adama — Karuna beýik türkmen danasy, nähili ýagdaýda, hajaty, zerurlygy üçin haýyş edip biler?! Akyldar özüniň «Ykbal bolmady» diýen şygrynda:
Kyrk şähri gyzyldan dolduran Karun,
Gözi gumdan doldy, puldan dolmady...
— diýip, ol harsydünýäni berk ýazgarýar ahyryn!
Biziň pikirimizçe, neşirdäki bu setir aslynda:
Arz aýtdym men Kerime...
bolmaly. Kerim — Allatagalanyň 99 adynyň biri. Ol adyň «jomart» diýen manysy bar. Onsoňam, hezreti Magtymguly ýaly yslam dünýäsiniň beýik akyldarynyň hajat üçin gysganç Karuna arz bilen ýüzlenmegi mantyga-logika gabat gelmeýär. Ýaradylan hajaty üçin Ýaradana-Kerime ýüz tutýar.
Şeýle nogsanlyklar geljek neşirlerde düzedilse ýagşy...
33. «Bu dünýä salynan bir gury hardyr»
Şahyryň şygyr diwanynda «Kylgyl namazy» atly şygyr bolup, onuň 3-nji setiri (2013, 2-nji jilt, 195 sah.) şeýle nusgada çapa taýýarlanan:
Bu dünýä salynan bir gury hardyr...
Bu ýerde, setirde aýdylýan pikir okyja düşnüksiz, bu nusgada many almak hem kyn. «...gury hardyr» diýen söz düzümine okyjylar «gury eşek» diýen manyny berýär diýip düşünýändirler.
***
Bu şygryň haýsy golýazma nusgada saklanýandygy bize mälim däl. Diwanyň ozalky neşirlerinde-de bu goşga gabat gelmedik. Eger ol ýerdäki «gury» sözüni «öl, çygly däl» diýip düşünýän bolsak, «har» sözüne nähili düşünmeli?! Parsça ol söz şeýle manylarda:
1. «Hä» (h) arap elipbiýiniň 7-nji harpy, nokatsyz «h». Eger ol sözüň birinji harpy şol «hä», ikinji harpy «elip» (a, e) hem-de üçünji harpy «ra» (r) we «har» görnüşde ýazylan bolsa, ol «yssy», «gyzgyn» diýen manylary berýär.
2. Ol söz elipsiz, ýöne «Hr (r)» görnüşinde ýazylan bolsa ol «erkin», «asylly», «saýlanan» diýen ýaly manylary aňladýar.
***