MILLI DIPLOMATIÝANYŇ YLMY BINÝADY: KÄMILLIGIŇ TÄZE GÖZÝETIMLERI
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow 2022-nji ýylyň 8-nji iýulynda geçiren Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat ugrunyň 2022-2028-nji ýyllar üçin Konsepsiýasyny tassyklady we ýurdumyzyň diplomatik gullugynyň öňünde duran we ýokary talaplar bilen esaslandyrylan täze wezipeleri kesgiledi.
Türkmenistan dünýäniň halkara gatnaşyklary ulgamynda özüniň anyk ýörelgelerine we aýdyň maksatlaryna esaslanýan köptaraplaýyn we toplumlaýyn häsiýetdäki daşary-syýasy strategiýasyny üstünlikli amala aşyrýar häzirki zamanyň halkara gatnaşyklary ulgamyndaky täsirli we abraýly ornuny barha berkidýär. Biziň döwletimiz hoşniýetli goňşuçylygyň we birek-birege hormat goýmagyň, halkara hukugynyň we parahatçylygy dörediji diplomatiýanyň kadalaryna ygrarly bolmak bilen, özara bähbitli hyzmatdaşlyk esaslarynda sebit we dünýä döwletleri, abraýly halkara guramalary bilen gatnaşyklaryny günsaýyn giňeldýär.
Çuňňur hormatlanýan milli Liderimiz ýurdumyzyň diplomatik gullugyna aýratyn talaplary bildirmek bilen birlikde, döwürleýin amala aşyrylan işlere düýpli seljeriş berýär we uly geljege gönükdirilen täze we belent wezipeleri kesgitleýär. Olar ilkinji nobatda döwletimiziň milli bähbitlerini üpjün etmek, ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn esasda gurulýan oňyn we özara bähbitli hyzmatdaşlygy alyp barmagyň täze we netijeli çemeleşmeleri herekete getirmek bilen ýakyndan baglanyşyklydyr. Dünýädäki we sebitdäki ýagdaýlara strategiki taýdan baha bermek üçin ylmy we seljeriş usullarynyň ýerlikli ulanylmagy hem üns merkezinde durýar we olar diplomatiki işde uly ähmiýete eýedir.
Türkmenistanyň diplomatik gullugy döwlet tarapyndan ýokary derejede görkezilýän goldawyň, ýokary kär ussatlygyna eýe hünärmenleriň taýýarlanylmagynyň, olaryň saýlanyp alynmagynyň we ýerli-ýerinde goýulmagynyň berk binýadynda guralandyr. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen döredilen ýörite ýokary okuw mekdebi bolan Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda hem bilim we ylym işlerini mundan beýläk-de kämilleşdirmek we bildirilýän belent talaplara laýyk gelmek boýunça toploumlaýyn çäreler durmuşa geçirilýär.
Hormatly döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde berilýän bilimiň hilini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak maksady bilen, olary bilim görkezijileri babatda dünýä belli okuw mekdepleriniň sanawyna girizmek boýunça degişli işler geçirmek barada wajyp wezipe döredilmelidir. Munuň özi bolsa bilim ulgamyny dünýäniň öňdebaryjy hataryna çykarmak bilen göniden göni bagly bolup durýar.
Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat ugrunyň 2022-2028-nji ýyllar üçin Konsepsiýasynda göz öňünde tutulan sanly diplomatiýanyň ösdürilmegi, maglumat howpsuzlygynyň we kiberhowpsuzlygyň üpjün edilmegi ýaly wajyp wezipeleri durmuşa geçirmegiň ylmy esaslaryny taýýarlamakda hem milli diplomatiýanyň ýokary mekdebiniň paýyna derwaýys işler düşýär. Agzalan Konsepsiýada bellenen degişli çäreleri we teklipleri, şol sanda halkara ugurdaş düzümler bilen hyzmatdaşlyk boýunça çäreleri amala aşyrmakda hem ylmy-seljeriş we çaklaýyş esasalandyrmalara aýratyn orun degişlidir.
Öňde goýlan belent wezipeleri talabalaýyk derejede ýerine ýetirmek üçin Türkmenistanyň DIM-niň Halkara gatnaşyklary institutynyň okuw maksatnamalary we gurluş düzümi ýylyň-ýylyna kämilleşdirilýär. Bu babatda aýratyn hem döwlet Baştutanymyzyň ýokary çözgüdi bilen bakalawriat we magistratura ugurlarynyň açylmagy geljekki diplomatlary taýýarlamak işiniň kämilleşmeginde täze tapgyry aňlatdy. Şu jähetden dünýäniň öňdebaryjy bilim ulgamlarynyň wajyp düzüm bölegi bolan magistratura ugrunyň açylmagy aýratyn bellärlikdir.
Türkmenistanyň Bilim hakynda Kanunynda 28-nji maddasynyň 4-nji bendinde bellenilişi ýaly: “4. Taýýarlygyň ugurlary boýunça okatmak amala aşyrylýan iki derejeli gurluş düzümi bolan ýokary hünär biliminiň ikinji derejesi (mundan beýläk – magistr maksatnamasy) hünär we (ýa-da) dolandyryş wezipeleriniň birnäçesini özbaşdak çözmäge, pedagogik işiň dürli görnüşlerini geçirmäge we ylmy-barlag işlerini alyp barmaga taýýarlamagy üpjün edýän ýokary bilim hökmünde kesgitlenilýär”.
2022/2023-nji okuw ýyly üçin magistr maksatnamasy boýunça taýýarlygyň aşakdaky birnäçe derwaýys ugurlarynyň açylanlygyny nygtamak zerur. Hususan-da olar şulardan ybaratdyr:
1. Syýasat ylymlary we sebit öwreniş (taýýarlygyň ugurlary: sanly diplomatiýa; Gündogary öwreniş; seljeriş we strategiki meýilleşdiriş).
2. Hukuk işi (taýýarlygyň ugurlary: halkara hususy hukugy; halkara jemagat hukugy).
3. Köpçülikleýin habar beriş serişdeleri we maglumat-kitaphana işi (taýýarlygyň ugry: syýasy kommunikasiýa we internet žurnalistikasy).
Ýokarda görkezilen ugurlar boýunça okamak üçin dalaşgärlerde şu aşakda görkezilen ýokary biliminiň degişli diplomlarynyň bolmagy hem talap edilýär:
- “Sanly diplomatiýa” ugry boýunça halkara gatnaşyklary, dünýä syýasaty, syýasat ylymlary we sebit öwreniş, taryh, sanly ulgamlar we maglumat kommunikasiýa informatika we hasaplaýyş tehnikasy, maglumat ulgamlary we tehnologiýalary, ykdysady kibernetika, maglumat howpsuzlygy, sosiologiýa çygrynda;
- “Seljeriş we strategiki meýilleşdiriş” ugry boýunça halkara gatnaşyklary, dünýä syýasaty, syýasat ylymlary we sebit öwreniş, taryh, sanly ulgamlar we maglumat kommunikasiýa çygrynda;
- “Gündogary öwreniş” ugry boýunça halkara gatnaşyklary, dünýä syýasaty, syýasat ylymlary we sebit öwreniş, taryh, geografiýa, sanly ulgamlar we maglumat kommunikasiýa, Gündogar dilleri we edebiýaty (türkmen, türk, arap, pars, hytaý, ýapon, koreý, hindi) çygrynda;
- “Halkara hususy hukugy” we “Halkara jemagat hukugy” ugurlary boýunça halkara hukugy, halkara hususy hukugy, halkara jemagat hukugy, hukuk öwreniş, ykdysady hukugy, maliýe hukugy, ykdysadyýet we hojalyk hukugy;
- “Syýasy kommunikasiýa we internet žurnalistikasy” ugry boýunça žurnalistika, halkara žurnalistikasy, internet žurnalistikasy çygrynda.
Dünýäniň ýokary bilim standartlaryna görä, magistrlik taýýarlygy mazmun taýdan ilkinji nobatda ylmy ugry aňladýar. Şu mynasybetli hem, magistrlik okuw meýilnamalarynda we maksatnamalarynda ylmy-teoretiki taýdan taýýarlyk, amaly-tejribe işlerini geçirmek, seljeriş-çaklaýyş başarnyklaryna eýe bolmak wezipeleri ileri tutulýar.
Hormatly Prezidentimiziň iň ýokary döwlet derejesindäki bildirilýän aladalary we berýän goldawlary mynasybetli ýurdumyzyň ýokary bilim ojaklarynda okap, arzuw edýän hünärlerine eýe bolmak isleýän ýaşlaryň taýýarlyk derejesiniň ýylyň-ýylyna hil taýdan kämilligini görmek bolýar. Munuň özi bolsa mähriban Watanymyzyň milli bähbitlerini halkara gatnaşyklary ulgamynda doly üpjün etmek üçin geljekki mynasyp nesilleriň ýetişýänligine aýdyň şaýatlyk edýär.
Begenç KARAÝEW,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary instituty