Terrorçylyga we zorlukly ekstremizme garşy bilelikdäki çemeleşmeler: Merkezi Aziýa we BMG hyzmatdaşlygy
2022-nji ýylyň 27-30-njy iýunynda Türkiýe Respublikasynyň Stambul şäherinde BMG-niň Merkezi Aziýa üçin Öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň we BMG-niň terrorçylyga garşy göreş merkeziniň bilelikde guramagynda “Merkezi Aziýa üçin Terrorçylyga garşy göreşmekde irki duýduryş toruna badalga beriş” atly maslahat geçirildi.
Maslahatyň işine BMG-niň we beýleki halkara guramalarynyň wekilleri, Merkezi Aziýa döwletleriniň, ýagny Türkmenistanyň, Özbegistanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň we Täjigistanyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň hünärmenleri we garaşsyz bilermenler gatnaşdylar.
Çäräniň esasy maksady hukuk goraýjy edaralaryň, howpsuzlyk gulluklaryň we beýleki degişli pudaklaryň, bilermenleriň, halkara we sebit guramalarynyň wekilleriniň arasynda terrorçylyga garşy göreşmekde hyzmatdaşlygy giňeltmek we utgaşdyrmak, şeýle hem Owganystandan abanýan çagyryşlara we wehimlere garşy durmakda milli we sebit derejesindäki täsirli strategiýany işläp düzmek we onuň mümkinçiliklerini artdyrmak meselelerini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.
Maslahatyň maksatnamasyna laýyklykda, ilki bilen BMG-niň Merkezi Aziýa üçin Öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň başlygy N.German çykyş edip, agzalan taslamanyň iş ugurlary, öňde goýýan esasy wezipeleri bilen tanyşdyrdy we Merkezi Aziýa döwletleriniň degişli pudak edaralaryny taslamany durmuşa geçirmekde bilelikde hereket etmäge çagyrdy. Şeýle-de ol çykyşynda Owganystanda “Talyban” hereketiniň häkimiýet başyna gelmegi bilen, terrorçy toparlaryň işjeňleşendigini, bikanun neşe dolanşygynyň hem azalmaýandygyny aýratyn nygtap, bu ýagdaýlaryň Merkezi Aziýa döwletleriniň, hususan-da, Täjigistanyň howpsuzlygyna ýaramaz täsirini ýetirjekdigini habar berdi. Soňra maslahatyň işi sessiýalarda dowam etdirilip, Merkezi Aziýa döwletleriniň wekilleriniň Owganystanda parahatçylygy we durnuklylygy üpjün etmek babatda öz ýurtlary tarapyndan alnyp barylýan işler baradaky maglumatlary, şeýle hem terrorçylygyň ýaýramagynyň öňüni almakdaky çemeleşmelerdäki kemçilikler we zerurlyklar barada çykyşlary diňlenildi.
Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa boýunça hemişelik utgaşdyryjylarynyň çykyşlarynda Owganystanyň çäginde terrorçylygyň ösmeginiň bosgunlaryň sanynyň artmagyna getirýändigini bellenilip, bu ýagdaýlaryň sebitiň durnuklylygyna ýaramaz täsir edýändigini nygtaldy.
Mundan başga-da çykyşlarda Owganystanda neşe ösümlikleriniň ösdürilmeginiň, morfemiki göknar we kenep önümleriniň öndürilmeginiň dowam edýändigi aýdylyp, onuň ornunyň beýleki ekinler bilen çalyşylmagynyň oňyn netije berjekdigi baradaky pikirler öňe sürüldi.
Çäräniň ahyrynda “Merkezi Aziýa üçin Terrorçylyga garşy göreşmekde irki duýduryş toruna badalga beriş” taslamasyny milli, sebit we halkara derejelerinde durmuşa geçirmek maksady bilen, Ýörite dolandyryş merkezi döretmek baradaky teklip öňe sürüldi we Merkeziň maglumat binýadyny internet-saýty görnüşinde alyp barmak ylalaşyldy. Şeýle-de taslamanyň çäklerinde geçiriljek seminarlaryň wagtlaryny kesgitlemek barada gatnaşyjylaryň teklipleri we teswirleri diňlenildi.
Şiri ŞIRIÝEW,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň
Strategik barlaglar boýunça ylmy merkeziniň
başlygy.