Hünäre baglanan ykbal
Taryhyň we durmuşyň görkezişi ýaly, islendik döwletiň ýagdaýy, kähalatlarda bolsa onuň taryhy ykbaly hem köp derejede daşarky işiň alnyp barlyşy, diplomatik ussatlygyň derejesi bilen bagly bolýar. Dünýäde syýasy ýagdaýlaryň çylşyrymlaşmagy sungat derejesine çykan diplomatiýanyň, dialogyň ornuny has-da berkitdi. Diýmek, diplomatiýa ylalaşmagyň sungaty bolsa, diplomatlar parahatçylygy dabaralandyryjylardyr. Ýurdumyzda her ýyl bellenilýän Türkmenistanyň diplomatik işgärleriniň güni mynasybetli Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň dosenti, Türkmenistanyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi, Fransiýa, Italiýa, Hindistan ýaly döwletlerde ýurdumyzyň adyndan ençeme ýyllap wekilçilik eden halypa diplomat, tehniki ylymlaryň kandidaty, uly mugallym Çary Nyýazow bilen taýýarlan söhbetdeşligimizi okyjylarymyza ýetirýäris.
— Çary mugallym, ilki bilen, sizi hünär baýramyňyz — Türkmenistanyň diplomatik işgärleriniň güni bilen tüýs ýürekden gutlaýarys!
— Sag boluň! 2009-njy ýylda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen hünär baýramymyzyň döredilmegi türkmen diplomatlarynyň jogapkärçiligini has-da artdyrdy. Ata Watanymyza, hormatly Prezidentimize ak ýürekden, wepaly gulluk etmek biz — diplomatlaryň baş maksady bolmalydyr.
— Milli diplomatiýamyzyň geçen ýyldaky üstünliklerine gysgaça syn beräýseňiz?!
— 2023-nji ýyl ýurdumyzyň daşary syýasatynda hem uly üstünliklere beslendi. Halkara gatnaşyklaryň gerimi giňäp, mazmuny baýlaşdy. Diňe geçen ýylyň özünde Türkmenistanyň başlangyjy boýunça dört sany Kararnama Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynda biragyzdan kabul edildi. Şeýle hem biziň ýurdumyz dört sany dürli halkara guramanyň düzümine saýlanyldy. ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygyň çäklerinde ençeme işler ýerine ýetirildi. Geçen ýylda döwlet Baştutanymyzyň Permany bilen kärdeşlerimize, şol sanda maňa hem «Türkmenistanyň ussat diplomaty» diýen tapawutlandyryş nyşany gowşuryldy. Bu belent dereje biziň zähmetimize berlen ýokary bahadyr.
— Hormatly ilçi, bu günki gün ýurdumyzyň daşary syýasat strategiýasy dünýä jemgyýetçiliginde giň goldawa mynasyp bolýar. Bu ugurda türkmen diplomatlarynyň goşandy hakynda näme aýdyp bilersiňiz?!
— Türkmenistan özüniň üstünlikli durmuşa geçirýän daşary syýasatynda «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesini, «Dialog — parahatçylygyň kepili» diýen filosofiýany öňe sürýär. Milli Liderimiziň başlangyjy bilen gyzgyn goldaw tapan bu ýörelgelere ygrarly diplomat, ozaly bilen, ýurduň bähbitlerini goramaly, dünýä ýurtlary, abraýly halkara guramalar bilen ýola goýlan özara bähbitli hyzmatdaşlygy has-da pugtalandyrmaga çalyşmaly. Şunuň bilen baglylykda, diplomatiýanyň inçe tilsimlerinden oňat baş çykarmak hem-de tejribe diplomat üçin örän zerurdyr. Bu babatda diplomatik gulluklarda kämil tejribe toplan hormatly Prezidentimiziň hut özi bize nusgalyk görelde mekdebi bolup durýar.
— Diplomatda nähili häsiýetler bolmaly?
— Diplomatiýa — inçe sungat. Diplomatiýa medeniýete daýanýar. Diýmek, diplomatyň, ilkinji nobatda, söz baýlygy artyk, bilimden ýüki ýetik bolmaly. Söhbetdeşi dymýan bolsa, diplomat şoňa-da düşünmeli. Adam dymmaklyk arkaly hem köp zat hakda «aýdyp» bilýär. Diplomat güýçli syýasatçy, psiholog, pedagog, şeýle hem maksada okgunly, islendik ýagdaýdan baş alyp çykyp bilýän ugurtapyjy, jogapkärli, daşky görnüşinden özüniň maksadyny aňladyp biljek derejede ýokary medeniýetli bolmaly. Aslynda, türkmen halkynyň häsiýetinde, ýol-ýörelgelerinde diplomatlar üçin zerur bolan sypatlar sanardan köp.
— Çary Geldiýewiç, diplomat üçin dil bilmek zerurlygy nähili?
— Dil bilmek — ilkinji zerurlyk. Dil bilmeýän diplomat suwda ýüzüp bilmeýän gaýykça çalymdaş. Işe goýlan döwletiniň dilinde öz pikirini aýdyp bilýän ilçiniň eýýäm elli göterim üstünlik gazandygydyr. Şeýle bolanda, ol şol döwletiň halkynyň ynamyny, söýgüsini hem gazanyp biler. Özüm iňlis, rus, fransuz dillerini bilýärin. Halkaraçy talyplaryň hem, ilkinji nobatda, daşary ýurt dillerini kämil derejede öwrenmekligi, dünýä meşhur ýazyjy-şahyrlaryň eserlerini öz ýazylan dilinde has köp okamaklary zerurdyr.
— Ýaş diplomatlara berjek maslahatlaryňyz?
— Halkymyzda ajaýyp nakyl bar: «Ilim-günüm bolmasa, Aýym-Günüm dogmasyn». Bu meniň şygarym. Gahryman Arkadagymyz: «Ynamdyr dünýäň diregi» diýýär. Döwlet diplomatlara öz geljegini ynanýar. Halkaraçy hünärmenlere bildirilýän ynama zähmetiň, ýol-ýörelgäň bilen mynasyp jogap bermelidigini aýdasym gelýär. Esasy zat — iň oňat häsiýetleriňi, tejribäňi Watanyňa bagyş etmeli.
— Çary mugallym, beren gyzykly gürrüňleriňiz üçin köp sag boluň! Maslahatlaryňyzyň ýaş halkaraçy hünärmenler üçin geljekde diplomatik çelgi boljakdygyna tüýs ýürekden ynanýarys. Goý, Watana hyzmat etmek bagty size uzak-uzak ýyllar miýesser etsin!
— Sag boluň!
Taýýarlan Atamyrat ÝAZWELIÝEW,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň talyby, «Nesil».